جمعه دهم فروردین ماه
جاودانه ای به نام غلامرضا تختی؛

چرا فنون آقا تختی در کشتی اجرا نمی شود؟

جهان پهلوان غلامرضا تختی در مبارزات خود با حریفان چنان مدبرانه و مبتنی بر تفکر  کشتی می گرفت که در نوع خود کم سابقه بود. او طی  یادداشتی درباره مسابقات جهانی ۱۹۵۹ تهران، اشتباهات نابخردانه روی تشک را معادل گناه دانسته بود.

بی گمان تختی را می توان نخستین کشتی گیر ایرانی دانست که طراحی تمرین و اتخاد تاکتیک متناسب با مختصات هر مسابقه را مدنظر قرار می داد. منشاء این قضیه، نه کم کاری یا ناتوانی سایر قهرمانان هم نسل او بلکه چند وجهی بودن استعداد و توانایی های تختی در کشتی بود.

اما تختی چنانچه از دست نوشته‌هایش نیز پیداست، رقبایش را آنالیز می‌کرد و بر اساس روش مبارزه آنها به مصاف آنها می‌رفت. در تحلیل حریفان چنان دقیق بود که حتی جزئیات رفتاری و خلق و خوی آنان را نیز جدی می‌گرفت.

سگک کلاته های تختی عالی بود. عباس زندی نیز در این فن تبحر داشت. به طور کلی کشتی گیران باشگاه پولاد در اجرای سگک کلاته شهره بودند. کرمانشاهی‌ها از نیمه دوم دهه ۵۰ شمسی توانستند این فن را تکامل بخشند.

تفاوت تختی با سایر همدوره ای ها در اجرای سگک کلاته، ریزه‌کاری های این فن و گیج کردن حریف در نحوه اجرا بود. به این صورت که او همزمان کلیدکشی را هم آغاز می کرد و با از هم گسیختگی تمرکز حریف روی پاها و دستانش، بلافاصله او را روی پل می برد.

جهان پهلوان کنده استانبولی و کنده یک چاک را هم به خوبی اجرا می کرد. تصاویر متعددی از حالت های مختلف اجرای این تکنیک توسط تختی وجود دارد. از جمله عکس مشهور روی جلد مجله کیهان ورزشی که طی آن کنده پالم سوئدی را می تاباند.

در اجرای میانکوب زبده بود. دست در مخالف را هم اجرا می کرد. تکنیکی که پس از او محمد خادم آن را تکامل بخشید.

درختکن های تختی  خصوصا مقابل حریفانی که خیلی شاخص نبودند  زبانزد بود. نمونه درختکن‌های تختی را عباس جدیدی و سپس رضا یزدانی تکامل بخشیدند.

متقابلا واهمه‌ای از گرفتن زیر رقبایی که کنده کش‌های قهاری بودند نداشت. به طور غریزی با بیومکانیک کشتی آشنا بود. محل استقرار پاهایش هنگام زیرگیری، بالاگرفتن سر و گردن، ادامه حرکت پس از رسیدن به پاهای حریف و شوک کتف راستش به شکم حریف را در بازه زمانی کوتاهی اجرا می کرد تا کنده اش بالا نیاید.

تختی در خاک، فرهنگ تازه ای به کشتی ایران آورد. قبل از تختی همه متکی به سرپا و فنون لنگ بودند و توی خاک، حداکثر کنده می کشیدند و سگک می نشستند اما او با انواع سگک و کلید کشی، ارزش‌های برابر سرپا و خاک را به تثبیت رساند.

حال چرا دیگر از  فنون  بکر آقا تختی در مسابقات کشتی  دیده نمی شود، جای سوال دارد.

 این نکته را گفتیم تا دوستداران آقا تختی بیشتر از ویژگی های فنی  این پهلوان نامی ایران بدانند و به خاطر داشته باشند که آقا تختی تنها  بخاطر مرام و مسلک پهلوانی نبود که تختی شد.

بار ها در ایام ۱۷ دی در سالگرد آقا تختی گفتیم که چرا بعد از گذشت پنج دهه زندگی این پهلوان به صورت دروس آموزش پروش در نمی آید تا در کتاب های درسی نوجوانان ایران زمین گنجانده شود و جوانان ما از این پهلوان بزرگ درس اخلاق و جوانمردی را یاد بگیرند؟

نویسنده: احمد دباغ